10 Οκτωβρίου 2015

Συνέντευξη στον Άρη Δημοκίδη, LIFO.gr, 9.10.2015


http://www.lifo.gr/team/bitsandpieces/60926
Γιατί δεν μπορούμε να δούμε τον άλλο, το συνάνθρωπο μας, με σεβασμό, εκτίμηση και αίσθηση δικαίου;
Ο Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου κ. Γεώργιος Σταυρόπουλος μιλά στο LIFO.gr Πηγή: www.lifo.gr

«Ο άκρατος εγωισμός βλάπτει συχνά τα δικαιώματά του ανθρώπου και κυρίως εκείνα των προσώπων που μειονεκτούν οικονομικά, κοινωνικά, προσωπικά...»



Κατά τη συνεδρίαση της Ολομέλειας της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) της 22ας Ιουνίου 2015, πρόεδρος εξελέγη ο κ. Γεώργιος Σταυρόπουλος, Επίτιμος Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας πρόσωπο ορισθέν, ως Μέλος της ΕΕΔΑ, από το Ίδρυμα Μαραγκοπούλου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου.
O κύριος Σταυρόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα το 1946 και σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. (Μετεκπαιδεύτηκε στη Γαλλία σε θέματα δημoσίου δικαίου και κοινωνικής ασφάλειας και στο Λουξεμβούργο σε θέματα δικαίου του ανταγωνισμού.)
Υπήρξε εισηγητής του Συμβουλίου της Επικρατείας (1971), Πάρεδρος (1977), Σύμβουλος της Επικρατείας (1989), Αντιπρόεδρος (1999), Πρόεδρος του Γ' Τμήματος (2001-2011), Προϊστάμενος του Νομικού Γραφείου του Πρωθυπουργού (25 Ιουλίου – 10 Νοεμβρίου 2011), ενώ προήδρευσε στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας, στο Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο, στο Δικαστήριο Αγωγών Κακοδικίας και στο Μισθοδικείο. Επίσης διετέλεσε δικαστής ad hoc στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Προϊστάμενος της Επιθεώρησης και Επιθεωρητής των Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων, μέλος του Ανωτάτου Δικαστικού Συμβουλίου Διοικητικής Δικαιοσύνης και μέλος του Πειθαρχικού Συμβουλίου των Καθηγητών Α.Ε.Ι..
Τέλος έχει διδάξει θέματα συνταγματικού δικαίου (δικαστικής ανεξαρτησίας και δεοντολογίας) στην Εθνική Σχολή Δικαστών και στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και διετέλεσε υπουργός Επικρατείας στην Κυβέρνηση Λουκά Παπαδήμου.
 Η εφαρμογή μέτρων λιτότητας επί μακρό χρόνο, οδηγεί σε υποβάθμιση της προστασίας των εν γένει ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σε αντιστροφή της ιεραρχίας των αξιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Κύριε Σταυρόπουλε, ποια είναι η εθνική επιτροπή για τα δικαιώματα του ανθρώπου; Μιλήστε μας λίγο για αυτήν...
 Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) είναι το ανεξάρτητο συμβουλευτικό όργανο της Πολιτείας σε θέματα προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Συστάθηκε με τον νόμο 2667/1998, ως ανεξάρτητος εθνικός φορέας σε ζητήματα προστασίας και προώθησης των δικαιωμάτων του ανθρώπου, σύμφωνα με τις αρχές των Παρισίων του ΟΗΕ και σε αντιστοιχία με την θεσμική πρακτική των ευρωπαίων εταίρων της Χώρας μας, αλλά και εβδομήντα και πλέον φορέων/μελών της διεθνούς κοινότητας.
Η ΕΕΔΑ συμπληρώνει φέτος 15 χρόνια λειτουργίας και, κατά την κρίση διεθνών και εγχώριων οργάνων που συνεργάζονται με αυτή, έχει αποκτήσει το δικό της διακριτό στίγμα ως προς την προστασία και προώθηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου στην Ελλάδα. Η σύνθεση της επιτρέπει την συνέργεια προσώπων που σπάνια τους δίνεται η δυνατότητα συνύπαρξης στον ίδιο φορέα. Μετέχουν σε αυτή πρόσωπα οριζόμενα από ανεξάρτητες αρχές, μη κυβερνητικές οργανώσεις, πολιτικά κόμματα, πρόσωπα εγνωσμένου κύρους οριζόμενα από τον Πρωθυπουργό, τον Πρόεδρο της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής καθώς και εκπρόσωποι υπουργείων, χωρίς οι τελευταίοι να διαθέτουν δικαίωμα ψήφου.
Γιατί ο κόσμος δεν τη γνωρίζει αρκετά;
 Η ΕΕΔΑ παρακολουθεί την τρέχουσα επικαιρότητα και παρεμβαίνει όταν το κρίνει σκόπιμο με επιστημοσύνη, θάρρος και αντικειμενικότητα. Ο κύριος λόγος που ο κόσμος δεν την γνωρίζει αρκετά είναι η μη ταύτιση της με συγκεκριμένες κομματικές οργανώσεις και αντιλήψεις. Δεν εξυπηρετεί πολιτικές σκοπιμότητες, όπως κάποιοι θα ήθελαν, και τα ΜΜΕ συχνά την αγνοούν. Η μεριμνά όμως για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου δεν μπορεί να έχει συγκεκριμένη κομματική σύνδεση. Ελπίζω ότι, με τον καιρό, τα μέσα ενημέρωσης θα κατανοήσουν καλύτερα αλλά και θα αναδείξουν την δραστηριότητα της Εθνικής Επιτροπής.
Τι πιστεύετε για τις προσφυγικές ροές; Ποιος είναι ο ρόλος της ΕΕ στο ζήτημα; Ποια η θέση της επιτροπής;
 Οι προσφυγικές ροές οφείλονται συχνά στον πόλεμο και την ανθρώπινη δυστυχία που αυτός προκαλεί. Στις μέρες μας μια στρατιωτική δικτατορία και ένα φονταμενταλιστικό στρατιωτικό μόρφωμα αλληλοεξοντώνονται, καταστρέφουν την χώρα τους και προκαλούν μια από τις μεγαλύτερες μετακινήσεις ανθρώπων στην σύγχρονη ιστορία, ενώ οι ξένες δυνάμεις ενισχύουν τους εμπόλεμους ή αδιαφορούν.
Αποτέλεσμα, η διάχυση εκατομμυρίων προσφύγων σε γειτονικές χώρες, αλλά και στην Ευρώπη, που, για μια ακόμη φορά, καθυστερεί να συνειδητοποιήσει τα προβλήματα που προκαλούνται και να τα αντιμετωπίσει. Η μεταναστευτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), και ιδίως το σύστημα του Δουβλίνου, δεν εξυπηρετεί τις ανάγκες της πραγματικότητας, δεν αποτρέπει, αλλά ευνοεί τον πλουτισμό των εμπόρων ανθρώπων που συνεχίζουν να παρέχουν τις «υπηρεσίες» τους και στο έδαφος της ΕΕ. Η ανθρωπιστική κρίση διαρκώς οξύνεται, με ποικίλους σοβαρούς κινδύνους τόσο για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες, όσο και για τις χώρες υποδοχής τους.
Η ΕΕΔΑ, με ανακοίνωση της, στις 31.8.2015, ζήτησε από την ΕΕ να αναλάβει επειγόντως τις ευθύνες της. Επισημάνθηκε ότι δεν αρκεί η παροχή χρηματικής συνδρομής στις βαρυνόμενες χώρες πρώτης υποδοχής, που είναι πάντως αναγκαία, αλλά αναπόφευκτα ανεπαρκής, αλλά απαιτείται ανασχεδιασμός της μεταναστευτικής πολιτικής της ΕΕ, με επικέντρωση της στην προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου και στην δίκαιη και αποτελεσματική κατανομή βαρών. Σημειώθηκε ακόμα ότι είναι ανάγκη να αναδειχθεί το ανθρώπινο πρόσωπο της ΕΕ και να μην μείνουν νεκρό γράμμα οι αξίες και αρχές που θεμελιώνουν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό.
Στην Ελλάδα της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης και των πολιτικών παθών, που οξύνθηκαν γι' αυτό, η νηφαλιότητα και η ανεξαρτησία αποτελούν μια δύσκολη υπόθεση, είτε σε προσωπικό είτε σε συλλογικό επίπεδο.
Ποιοι ειναι οι στόχοι της επιτροπής;
Βασική σκέψη που ενέπνευσε την δημιουργία της ΕΕΔΑ είναι η ανάγκη σύστασης ενός ανεξάρτητου οργάνου της Πολιτείας που θα έχει συμβουλευτικό ρόλο σε θέματα προστασίας και προώθησης των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Αυτός είναι ο κύριος σκοπός της Εθνικής Επιτροπής. Παράλληλα, η Επιτροπή ανταλλάσει εμπειρίες σε διεθνές επίπεδο με ανάλογα όργανα διεθνών οργανισμών, υποβάλλει συστάσεις και προτάσεις, εκπονεί μελέτες, υποβάλλει εκθέσεις και γνωμοδοτεί για την λήψη νομοθετικών, διοικητικών και άλλων μέτρων που συμβάλλουν στην βελτίωση της προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου, αλλά και αναπτύσσει πρωτοβουλίες για την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, γενικότερα, και ιδίως στο πλαίσιο λειτουργίας του εκπαιδευτικού συστήματος.
Πρέπει να σημειωθεί ότι στην Εθνική Επιτροπή λειτουργούν, για την καλύτερη επεξεργασία των σχετικών θεμάτων πέντε τμήματα: α) ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων, β) κοινωνικών, οικονομικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων, γ) εφαρμογής των δικαιωμάτων του ανθρώπου στους αλλοδαπούς, δ) προώθησης των δικαιωμάτων του ανθρώπου (ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, ΜΜΕ, εκπαίδευση και άλλα μέσα), ε) διεθνούς επικοινωνίας και συνεργασίας. Οι ειδικότεροι στόχοι της ΕΕΔΑ συγκεκριμενοποιούνται εκάστοτε στο πλαίσιο των παραπάνω αρμοδιοτήτων της.
Πώς θα αξιολογούσατε προσωπικά και ως επιτροπή το βαθμό τήρησης και σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα;
Όλες οι χώρες παρουσιάζουν, περισσότερο ή λιγότερο, προβλήματα ως προς τον σεβασμό, στην πράξη, των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Η χώρα μας εμφάνιζε τα τελευταία χρόνια ορισμένα προβλήματα (εκδηλώσεις ρατσισμού και ξενοφοβίας, περιπτώσεις βάναυσης μεταχείρισης κρατουμένων, απάνθρωπες συνθήκες εργασίας και διαβίωσης αλλοδαπών εργαζομένων κλπ.), ο εν γένει όμως κανόνας της εφαρμογής των δικαιωμάτων του ανθρώπου, κατοχυρωμένος από το Σύνταγμα και από διεθνείς συμβάσεις, που η Ελλάδα έχει μετατρέψει σε εσωτερικό της δίκαιο, ετηρείτο, καταρχήν, με συγκεκριμένες εξαιρέσεις. Η εικόνα αυτή, μετά την επιβολή των συνεχιζόμενων μέτρων λιτότητας, έχει σχεδόν πλήρως ανατραπεί.
Όπως διακήρυξε η ΕΕΔΑ. με την από 15.7.2015 Δήλωσή της, η εφαρμογή μέτρων λιτότητας επί μακρό χρόνο, κατά τρόπο που λαμβάνει χαρακτηριστικά διαρκούς κατάστασης , οδηγεί σε υποβάθμιση της προστασίας των εν γένει ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σε αντιστροφή της ιεραρχίας των αξιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς δίνεται προτεραιότητα στους δημοσιονομικούς στόχους σε βάρος θεμελιωδών κοινωνικών αξιών και διαταράσσεται η δίκαιη ισορροπία οικονομικών και κοινωνικών στόχων, κατά την εφαρμογή εθνικής πολιτικής ανάκαμψης από την κρίση χρέους.
Ειδικότερα, με τα μέτρα λιτότητας παραβιάζονται θεμελιώδεις συνταγματικές αρχές, όπως η αρχή της ισότητας και η ειδικότερη έκφρασή της, της συνεισφοράς των πολιτών στα δημόσια βάρη ανάλογα με τις δυνάμεις τους, το δικαίωμα σε ισότιμη πρόσβαση στην παιδεία, στην υγεία, στην εργασία και στην κοινωνική ασφάλιση. Περιορίζεται το δικαίωμα στην ιδιοκτησία και δεν τηρείται σωστά η αρχή της αναλογικότητας, η αρχή της κοινωνικής αλληλεγγύης, καθώς και η αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης. Κλονίζεται το κοινωνικό κράτος δικαίου και δεν εξυπηρετείται η οικονομική ανάπτυξη της Χώρας.
Πώς καταφέρνει μια επιτροπή να παραμείνει ανεξάρτητη και χωρίς κομματικές επιρροές;
Στην Ελλάδα της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης και των πολιτικών παθών, που οξύνθηκαν γι' αυτό, η νηφαλιότητα και η ανεξαρτησία αποτελούν μια δύσκολη υπόθεση, είτε σε προσωπικό είτε σε συλλογικό επίπεδο. Παρά ταύτα, η ανεξαρτησία που αποτελεί ηθικής φύσης επιλογή, αλλά και βιωματική στάση ζωής είναι, κάποτε, εφικτή. Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου κατορθώνει τα δεκαπέντε χρόνια της λειτουργίας της να έχει εδραιωμένη την ανεξαρτησία της, κάτι που αναγνωρίζεται σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Η αναγνώριση αυτή αποτυπώνεται και στην απόδοση του βαθμού Α' στη διεθνή διαπίστευσή της, ως προς τη συμμόρφωση με τις Αρχές των Παρισίων του ΟΗΕ, γεγονός που έχει ιδιαίτερη σημασία για τη Χώρα μας.
Πώς πιστεύετε οτι θα καταφέρουμε να προστατέψουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα στην καθημερινότητα; Τι χρειάζεται να γίνει;
Πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουμε ότι η εφαρμογή στην πράξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου είναι υπόθεση του καθενός μας. Ο σύγχρονος άνθρωπος πρέπει να μάθει να μάχεται για τα δικά του δικαιώματα, αλλά και να ανέχεται το «διαφορετικό». Θα πρέπει, όμως, και το «διαφορετικό» να μη θίγει τα δικαιώματα των άλλων, αλλά και τους κανόνες λειτουργίας ενός δημοκρατικού κράτους δικαίου. Η ισορροπία, βέβαια, ανάμεσα σε δικαιώματα με περιεχόμενο κάποτε αλληλοσυγκρουόμενο, δεν είναι ένα εύκολο εγχείρημα.
Από την άλλη, η ανάγκη σωστής εφαρμογής στην πράξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου δεν πρέπει να αντιστρατεύεται την εξυπηρέτηση των υποχρεώσεων των πολιτών προς το κοινωνικό σύνολο. Η σύνθεση δικαιωμάτων και υποχρεώσεων πρέπει να επιχειρείται σωστά στα πλαίσια μιας δημοκρατικής πολιτείας, της οποίας οι νόμοι, που είναι κατεξοχήν έκφραση της αρχής της λαϊκής κυριαρχίας, πρέπει να εφαρμόζονται από όλους είτε συμφωνούν είτε διαφωνούν με το περιεχόμενό τους. Ας μη ξεχνάμε ότι το θετό δίκαιο υπάρχει για να προστατεύει τον αδύναμο απέναντι στον δυνατό. Κι αν κάπου ο νόμος πάσχει, πρέπει να τροποποιείται σύμφωνα με τους κανόνες της δημοκρατίας μας.
Γιατί δεν μπορούμε να δούμε τον άλλο, το συνάνθρωπο μας, με σεβασμό, εκτίμηση και ισότητα;
Η κακή παιδεία και η ατελής ή στρεβλή εκπαίδευση είναι υπαίτιες για πολλές από τις κακοδαιμονίες μας. Ο άκρατος εγωισμός βλάπτει συχνά τα δικαιώματά του ανθρώπου και κυρίως εκείνα των προσώπων που μειονεκτούν οικονομικά, κοινωνικά, προσωπικά. Ο ρόλος των κρατικών φορέων, της τοπικής αυτοδιοίκησης, της κοινωνίας των πολιτών, του σχολείου αλλά και της οικογένειας είναι κεφαλαιώδης προκειμένου να ανατραπούν πολλά στερεότυπα που σήμερα αναπαράγονται. Ο αγώνας για μια άλλη κουλτούρα δικαιωμάτων δεν είναι εύκολος. Θέλει χρόνο και πολλή δουλειά από πολλούς. Αξίζει όμως να τον διαθέσουμε.